TARIM SEKTÖRÜNÜN GELİŞMESİNDE
KOOPERATİFÇİLİĞİN ÖNEMİ
Kooperatifçilik, üyelerinin çıkarlarını korumak,
onların sorunlarını çözmek ve onlara ekonomik
ve toplumsal yarar sağlamak amacını gözeten bir
harekettir. Kurulan çeşitli kooperatifler, üyelerine
ekonomik ve toplumsal yararlar getirmek için, özel
olarak amaçlar saptar; bu amaçlar doğrultusunda
üyelerinin daha ileri düzeye ulaşmasına katkılarda
bulunur. Genel olarak ele alındığında, kooperatiflerin
yalnızca üyelerine yarar sağlamadığı, bunun yanı sıra
toplumun tüm kesimlerini değişik ölçülerde olumlu
yönde etkilediği görülmektedir. Ulusal gelirin daha
dengeli dağıtımı, kırsal ve kentsel alanlardaki gelir
dengesizliğinin giderilmesi, kooperatifin uğraşı
alanına gereksiz yere giren, kendilerine emeksiz
paylar ayıranların aradan çıkarılması gibi konuların
başarılması kooperatiflerin asli işleri arasında
bulunmaktadır. Günümüzde gelişmiş ülkelerde
tarımda, üretimden pazarlamaya kadar olan tüm
süreci kooperatiflerin kontrol ettiği bilinmektedir.
Aynı şekilde gelişme yolunda olan birçok ülke
sosyo–ekonomik kalkınma için kooperatifleri bir araç
olarak kullanmaktadır. Kooperatifler tüm dünyada
ekonomik ve sosyal kalkınmanın sağlanmasının
yanında, ekonomik krizlerle başa çıkılması,
küresel ısınma ve iklim değişiklikleriyle mücadele
edilmesi, gıda güvencesinin sağlanması ve kayıt dışı
ekonominin önlenmesi gibi birçok konu için çözüm
fırsatları sunmaktadır. Bunun yanı sıra istihdam
yaratılması, yoksulluğun azaltılması, sosyal adaletin
yaygınlaştırılması, demokrasinin yerleştirilmesi,
kadınların güçlendirilmesi ve ekonomik faaliyetlere
katılımın sağlanmasında da çok önemli görevler
üstlenmektedir. Dolayısıyla diğer sektörlerde
olduğu gibi tarım sektöründe de yaşanan birçok
problemlerin ortam çözümü etkili bir örgüt yapısına
dayanmaktadır. Pancar ekicileri; 1951 yılında Türkiye
Şeker Sanayii’nin genişletilmesi konusunda alınan
kararların uygulamasıyla kooperatifler halinde
teşkilatlanmaya başlamıştır. Ülkemizin artan
şeker ihtiyacını karşılamak üzere yeni fabrikaların
kurulması için gerekli sermayenin oluşumu yanında,
şeker sanayiinin hammaddesinin temini amacıyla,
çiftçi potansiyelinden yararlanılması fikri pancar
kooperatiflerinin kurulması çalışmalarının esas hareket
noktası olmuştur. Ekicilerinin ilk kez teşkilatlanması
ve kooperatif halinde şirket sermayesine sahip olması
da bir dönüm noktası olmuştur. O tarihten bu yana
kurulan şeker fabrikalarına paralel olarak sayıları
bugün 31'e ve yaklaşık 1,5 milyon ortağa ulaşan Pancar
Ekicileri Kooperatifleri, birlik olmanın verdiği güçle
de ülke tarımının gelişmesine önemli katkılar yapmış
geleceğimizde de yapmaya devam edecektir. Aynı
zamanda pancar kooperatifleri il tarımın güçlü olması
yönünde önemli girişimler ve destekler sağlamaktadır.
Türkiye’de tarımda yeni bir fotoğraf dizaynı, rekabetçi
yapının geliştirilmesi tarım kesiminin kalkınmadan
ve artan refah daha fazla pay alabilmesi için, tarım
sektörünün değişken ve dinamik ekonomik sisteme
adaptasyonu son derece önemlidir. Bu adaptasyon
ve dönüşüm sürecinde şüphesiz devletimize de
büyük görevler düşmekte iken bu dönüşümün tam
anlamıyla gerçekleşebilmesi ve başarıya ulaşabilmesi
için en etkin bir diğer destek kooperatifçiliktir. Pancar
Ekicileri Kooperatifleri sayesinde artık Türk çiftçisi
modern ve verimli tarımın yanında sanayici olmuş
bu başarı aracılığıyla da yeni üretim seferberliğinin
temelini oluşturmuştur. Bu bağlamda Burdur İlinin
tarım sektöründe kalkınmasını sağlayan, üretim
aşamasında çiftçinin ve üreticinin her daim yanında
olan Burdur Pancar Kooperatifinin Yönetim Kurulu
Başkanı Yılmaz Gürcan ile Pancar Kooperatiflerin işlevi
ve önemi hakkında yaptığımız söyleşiyi yayınlıyoruz.
DERGİ AYRINTI
Dergi Ayrıntı: Burdur Pancar Kooperatifin Yönetim Kurulu
Başkanı Sayın Yılmaz Gürcan sizi kısaca tanıyabilir miyiz?
Yılmaz Gürcan: 1961 Burdur - Yeşilova - Büyükyaka köyünde
doğdum. Eğitim hayatımı Yeşilova’da tamamladım, uzun yıllar
yurtdışında çalıştım. Yurtdışı dönüşümde Yeşilova ilçesinde çiftçilik
ve iş hayatı ile 1989 yılında siyasete atıldım. Bu süreçte 1989
– 2014 yılları arasında da Yeşilova Koyunlar Çeşme Mahalle Muhtarlığı
2001- 2014 yılları arasında Yeşilova Ziraat Odası Başkanlığı
görevlerini ifa ettim. 2014 Yerel seçimlerinde Yeşilova Belediye
Başkanı adayı oldum. S.S. Burdur Isparta Pancar Ekicilerinde halen
Yönetim Kurulu Başkanlığı ile Pankobirlik Denetim Kurulu
Üyeliği görevlerine devam ediyorum.
S.S. Burdur Isparta Pancar Ekicileri Kooperatifi ile yolum 2005 yılında
kesişti. Civar il ve ilçelerdeki beraber hem iş hem de siyaset
vesilesiyle birçok çiftçimizin ve bölgemizin ileri gelenlerinin yoğun
teveccühleri ve ısrarları sonucunda 2005 yılında kooperatife
aday oldum. 15 Ağustos 2005 tarihinde yapılan Genel Kurulda
ekibimle birlikte Kooperatifin Yönetim Kurulu’na seçildik. 2008,
2012, 2016 ve en son 25.06.2021 tarihinde ortaklarımızın güvenini
kazanarak azimli ve tecrübeli ekibimle tekrar seçildik. Bize
duyulan bu güven ve destekle şunu özellikle belirtmek istiyorum.
“Bugün olduğu gibi gelecekte de görevimizi en iyi şekilde
icra etmeye devam edecek, ülkemizin ve Burdur ilimizin tarım
sektöründe gelişip daha da büyüyebilmesi için var gücümüzle
çalışacağız, şimdi sizlere kısaca yol arkadaşlarımı tanıtmak istiyorum.
Burdur Bölgesinden Sn. Mustafa Onay: Mustafa Bey, çiftçilik uğraşının
yanında aynı zamanda Şeker Sendika Başkanı olarak Burdur
Şeker Fabrikasında görev yapmaktadır. Halen Yönetim Kurulu
Başkan Vekili olarak görevini sürdürmektedir.
Ekibimizin en genç üyesi, Senirkent Bölgesinden Ramazan Uysal:
Ramazan Bey Senirkent bölgesi Gencali Köyünde çiftçilik ve ticaretle
uğraşmaktadır. Halen Yönetim Kurulu Üyesi olarak görevini
sürdüren değerli kardeşimiz, ortaklarımıza götürülen hizmetlerin
kalitesini artırmak, sorunların birebir çözülmesini sağlamak
amacıyla özellikle Ticari ve zirai tecrübesiyle Kooperatifimize hizmetlerini
devam ettirmektedir.
Gölhisar Bölgesinden Sn. Nasuh Eroğuz: Nasuh Bey, 17 yıllık yol
arkadaşım. Kendisi Kooperatifimizde 4 dönem Yönetim Kurulu
Başkanlığı yanında Pankobirlik Yönetim Kurulu Üyeliği görevini
de ifa etti. Kooperatifimizde 17 yıldır Yönetim Kurulunun çeşitli
kademelerinde görev aldı. Halen Yönetim Kurulu Üyesi olarak
görevini sürdürüyor.
Kemer Akören Bölgesinden İlhami Değerli: İlhami Beyle, 2012 yılında
yollarımız kesişti, Akören köyünde hayvancılık ve çiftçilikle
uğraşan arkadaşımız geçmiş dönemde Akören Köyü Muhtarlık
görevini ifa etmiş ve halen hem bizimle beraber Yönetim Kurulu
Üyesi olarak hem de Burdur Ziraat Odasında Yönetim Kurulu
Üyesi olarak görevini sürdürmektedir.
Ayrıntı: Sayın Gürcan S.S. Burdur
Isparta Pancar Ekicileri Kooperatifi
olarak misyonunuzdan ve
hedeflerinizden kısaca bahseder
misiniz?
Gürcan: S.S.Burdur Isparta Pancar Ekicileri
Kooperatifi, Üye ortaklarının ve faaliyet
sahasındaki çiftçilerinin tarımsal
ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik, ürün
ve hizmetleri zamanında, güvenilir, kaliteli
ve uygun şartlarda sağlamayı ve
pazarlamayı, başta ortakları olmak üzere
çiftçilere ucuz ve kaliteli girdi sağlamayı,
pazarlama, ürün değerlendirme ürün çeşitlendirme
konusunda lider olmayı, hesap
verebilirlik ve şeffaflıkta açık olmayı,
tüketiciye sağlıklı ve güvenilir ürünler
sunmayı, toprak ve su kaynaklarını sürdürülebilir
kullanmayı, kırsalın yaşam koşullarını
iyileştirmeyi, çalışanların verimliliğini
ve aidiyetini artırmayı, çiftçilerin
yüksek kazançlar elde etmesi amacı ile
öz kaynaklarını üretime teşvik etmeyi ve
bizzat üretmeyi, tüm katmanlarıyla birlikte
değişen ve gelişen dünya tarımına
uyum sağlayarak ülke tarımını geliştirmeyi
ve sürdürülebilir sektör yapmayı, özelde pancar üreticisine
genelde ülke çiftçisine sunduğu hizmetleri katlayarak arttırmayı
amaçlamaktadır. 1953’ten bugüne, kurumsal anlamda kazandığı
tecrübe ile ortaklarımızı ve ülke çiftçisini teşvik ederek tarımsal
üretimi artırmak, üyeleriyle işbirliği yaparak Bölgemizde öncü
kuruluş olmak, Faaliyetlerimizde tarafsızlık ilkemizi ön planda
tutarak, kaliteli ürün ve hizmet anlayışından taviz vermeden,
üreticilerimiz, çalışanlarımız ve tedarikçilerimiz ile birlikte, kooperatifçilik
ilkesini bağlı kalarak hizmet etmek, Tarımda, kalitede,
rekabette ve ticarette sektöre yön veren bir kuruluş olmaktır.
Hedeflerimiz:
1. Misyon ve Vizyonumuza bağlı kalmak kaydıyla, çiftçilerimizin
eğitimlerini üstlenmek ve bölge tarımının geliştirilmesine
yön vermek,
2. Kooperatifin kaynaklarını en verimli şekilde kullanarak, bölge
ve ülke ekonomisine katkı sağlamak,
3. Sözleşmeli Üretimin artırılmasını sağlayarak, çiftçilerimize
yüksek kazanç elde etmesine imkân vermek,
4. Kooperatifçilik anlayışı ile çiftçilerimizin birlik ve beraberlik
içerisinde hareket etmesini sağlamak,
5. Çevre sağlığı ve toprakların sürdürülebilir kullanımı için girdi
kullanımında AB standartlarını yakalamak,
6. Su kaynaklarının etkin ve tasarruflu kullanımı için modern
basınçlı sulama sistemlerini yaygınlaştırmak,
7. Çiftçilerimizin tarımsal anlamda yaşayabilecekleri sorunları
tespit etmek ve çözüm önerileri sunmak,
8. Sosyal Projelerde yer alarak, bölgemizde örnek kuruluş olmaktır.
Değerlerimiz:
1. Örnek bir Kooperatif olmak,
2. Kooperatifçilik ruhunu koruyup geliştirmek,
3. Dürüst ticari anlayışla çalışmak,
4. Şeffaf olmak,
5. Çevreye duyarlı olmak,
6. Değişime ve gelişime açık bir yapıda olmak,
7. AR-GE çalışmalarına önem vermek,
8. Topluma karşı sorumlu olmak,
9. Türkiye Cumhuriyeti Kanun ve Nizamlarına bağlı kalmaktır.
Ayrıntı: Sayın Gürcan Kooperatifinizin kuruluşundan ve
tarihçesinden kısaca bahseder misiniz?
Gürcan: 04 Mart 1953 yılında başta Türkiye Şeker Fabrikaları
A.Ş. olmak üzere 63 kurucu ortağın katılımıyla kooperatifin ilk
ana sözleşmesi noter huzurunda imzalanmış ve 12 Mayıs 1953
Tarihinde kurulmuş akabinde, kuruluş Genel Kurul Toplantısı 3
Haziran 1953 Çarşamba günü Burdur Belediye binası toplantı salonunda,
kurucu ortakların huzurunda yapılmıştır.
1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’na tabi olarak 1953 yılında kurulan
Kooperatifimiz, Burdur ve Isparta illerinin tamamı, Antalya-
Denizli ve Muğla illerine bağlı bazı ilçe ve köylerden oluşan
faaliyet alanı içerisindeki toplan 464 yerleşim biriminde tarımsal
faaliyet gösteren yaklaşık 70.000 adet ortağına 14 satış mağazası
ile hizmet veren bir kuruluş olarak bugüne kadar faaliyetlerine
aralıksız devam etmektedir. 4 Mart 1953’te başta Türkiye Şeker
Fabrikaları A.Ş. olmak üzere 63 kurucu ortağın katılımıyla kooperatifimizin
ilk ana sözleşmesi Noter huzurunda imzalanmış ve 12
Mayıs 1953 tarihinde de kurulmuştur. Kooperatifimizin kuruluş
genel kurulu toplantısı ise 3 Haziran 1953 Çarşamba günü
Burdur Belediyesi Toplantı Salonunda kurucu ortakların huzurunda
yapılmıştır. Yani 1953’de kurulan kooperatifimizin çalışma alanı
Burdur - Isparta - Antalya - Afyonkarahisar, Denizli ve Muğla illeridir.
Ayrıntı: Sayın Gürcan Kooperatifinizin durumundan ve yapılan
hizmetlerden bahseder misiniz?
Gürcan: 15 Ağustos 2005 yılında göreve geldiğimizde, ilk iş
olarak Tüm ekibimle birlikte Fizibilite çalışması yaptık, Kooperatifimizin
faaliyetlerinin geliştirilmesi ve geliştirilmesi için görüş
birliğine vardık. İlk önce tasarruf tedbirleri almaya başladık.
Akabinde ortaklarımıza daha kaliteli ve daha uygun şartlarda
hizmet sunmak üzere çalışmalar başlattık. Bu doğrultuda satış
yelpazemizi genişlettik. Bölgemiz, ülkemizin ilk dördüne girdiği
hayvancılık sektöründe olmasından dolayı, Pankobirlik Genel
Müdürlüğünün desteği ve Konya Şeker Fabrikası A.Ş.’nin katkılarıyla
Fenni Yem pazarına girdik. Kısa sürede bu pazardan payımızı
aldık ve halen bu pazar payımızı genişleterek devam ediyoruz.
Ayrıca 2008 yılından bu tarafa ortaklarımıza sözleşmeli tohum
ektirerek kendi markamız ile sertifikalı tohum üretip uygun şartlarda
ortaklarımıza sunuyoruz.
Yapılan Hizmetlerimiz:
1. 2005 yılında Kooperatifimizin cirosu 8.700.000 iken; bu
döneme kadar satışlarımız her yıl katlayarak artırdık ve
120.000.000’ya kadar çıkarttık.
2. Burdur’da bulunan kendi hizmet binalarımızın yanına, Bucak,
Elmalı, Gölhisar, Karamanlı ve Kemer’de kendi hizmet
binalarına kavuşturduk. Aynı zamanda 1953 yılında yapılan
ve Depreme dayanıklı olmadığı yetkililerce tespit edilen eski
hizmet binamız yıkarak, kooperatifimizin asıl ihtiyacı olan
kapalı depo yaptırdık.
3. Satış Yelpazesinin geliştirilmesi amacıyla, 2008 yılından beri
yaptığımız faaliyetimizin genişletilmesi için, 2014 yılında
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Kırsal Kalkınma Yatırımlarını
Destekleme Programı (KKYDP) Ekonomik Yatırımları
Kapsamında başvuru yapılarak yaklaşık 600.000’lık %50
devlet destekli olmak üzere, Saatte 10 ton kapasiteli, tohumun,
elenmesi, küçük tanelerinin ayrılması, ilaçlanması ve
çuvallanması işlemlerinin yapıldığı Selektör Tesisi yaptırdık.
Bu kapsamda ortaklarımıza sözleşmeli ekim yaptırılarak hem
ortaklarımızın üretirken kazanmasını hem de ürettikleri tohumlukların
selektör işleminden geçirilerek kaliteli ve uygun
fiyatta sertifikalı tohumluk alımlarında kazanması sağladık.
4. Ortaklarımıza hizmetin daha süratli götürülmesi amacıyla,
yeni araçlar alarak araç filomuzu genişlettik.
Ben ve arkadaşlarım 17 yıldır olduğu gibi hizmet aşkı ile Misyonumuz,
Vizyonumuz, Hedeflerimiz ve Değerlerimize sadık kalarak
yolumuza devam ediyoruz. Tabi önümüzdeki yıllarda da yeni
projelerimiz için çalışıyoruz.
Ayrıntı: Pancarın ve yerli tohumun önemi hakkında bilgi verebilir
misiniz?
Gürcan: Geçen haftalarda Burdur’umuzun gözbebeği Şeker
Fabrikamızın kampanya açılışına katıldık. Üretimin devam etmesi
gerçekten memnuniyet verici. Malum, Pandemi döneminde
gıdanın ve üretimin önemini bir kez daha anladık, bu sebeple
fabrikamızda üretilecek şeker hem bölge ekonomisine hem deülkemize vatandaşlarımıza büyük fayda sağlayacak. Pancar
ekimi her yıl katlanarak devam ediyor, Sayın Cumhurbaşkanımız
1.450 TL iyi bir fiyat açıklayarak üretime desteğini bir kez
daha deklare etti. Bu sene 3822 çiftçimiz tarafından 653.000
kotaya karşılık 99.405 dekar pancar ekimi yapıldı. 102 gün Sürecek
kampanya döneminde 580 bin ton pancar işlenirken, 73
bin ton şeker, 22 bin ton melas ve 158 ton yaş pancar posası
elde edilecek.
Pancar Ekim’i ile ilgili bir diğer müjdeli haber ise artık yerli ve
milli tohumumuzu üretiyor olmamızdır. Ülkemizde yaklaşık
450 bin ünite pancar tohumu kullanılıyor. Her ünite için yurtdışı
menşeili firmalara tohum bedeli haricinde ünite başı yaklaşık
10 Euro kullanım bedeli ödeniyor. Ayrıca ithal tohumun
içeriğinde ne olduğunu da bilmiyoruz. Üstelik yurtdışı üretim
maliyetlerinin Ülkemize nazaran daha yüksek olması sebebiyle
de tohum bedelini daha maliyetli. Cumhurbaşkanımızın bu
konudaki hassasiyetleri ile başlatılan ve Türk Şeker tarafından
yapılan AR-GE çalışmaları sonucunda da TÜRKŞEKER-2023 ve
TÜRKŞEKER-2053 isimli yerli ve milli pancar tohumlarımızın
önümüzdeki ekim dönemlerinde kullanılacak olması memnuniyet
verici. Artık ne ürettiğimizi bildiğimiz daha sağlıklı,
daha az maliyet ile şeker üreteceğimiz noktaya geleceğiz.
Onur ve gurur kaynağı olan bu tarihi tohumlarımızın üretimi
için başta Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan olmak
üzere, emeği geçen herkese teşekkür ediyorum. Ayrıca bizde
PANKOBİRLİK Genel Müdürlüğü nezdinde yerli ve milli tohum
AR-GE çalışmalarını yapıyoruz, İlk etapta Ayçiçek tohumu üzerinde
başladık, çalışmaların sonuna geldik, tescil işlemlerinin
tamamlanmasına müteakip iki çeşit yerli Ayçiçek tohumunu
piyasaya süreceğiz. Bu çalışmaların yanında da Pancar Tohumunun
AR-GE çalışması yapılıyor. İnşallah gelecek yıllarda da
yerli ve milli PANCAR tohumunda bizde yerimizi alacağız.
Yerli Tohumun önemini vurgulamak için Ayçiçek Tohumu ile
ilgili kısa bir bilgi daha vermek istiyorum.
Ülkemizde her yıl yaklaşık 350 - 400 bin torba hibrit ayçiçeği
tohumu kullanılıyor. Global ölçekli firmalar Pazar hâkimi durumundalar.
Özellikle Amerikalı, Fransız hatta Çinli firmalar
ülkemiz imkanlarından yüksek derecede istifade etmektedirler.
Öyle ki pazar payları %95 civarında. Bu firmalar ülkemiz
ikliminden ve toprağından faydalanarak yüksek kazançlar
elde ediyorlar. Türkiye’yi üretim üssü olarak kullanıp yüksek
kazançlarını ise yurtdışına çıkarıyorlar. Son yıllarda Ülkemizde
hibrit ayçiçeği çeşit geliştirme çalışmaları hızlanmıştır. PANKOBİRLİK
camiası ile koordineli olarak Genel Müdürlüğümüz
nezdinde hibrit ayçiçeğinde yerli ve milli tohum AR-GE çalışmalarının
yapılarak, PB 1118N ve PB 108 S isimli iki adet hibrit
ayçiçeği çeşidi için üretim izni alındı. Önümüzdeki yıllarda da
çiftçi ve sanayici istekleri doğrultusunda yeni çeşitlerin tescili
için Tarım Bakanlığına başvurular yapılmaya devam edilecek
ve böylelikle bu alandaki eksikliğimiz hatta bağımlılığımız son
bulacaktır. Bu söyleşi için temsil ettiğim 70 bin ortağımız ve
kurum adına sizlere teşekkür ediyorum. Ülkemizin medarı iftarı,
çok değerli çiftçilerimize saygılar sunuyor, bol ve bereketli
hasat diliyorum.