TARIM SEKTÖRÜNÜN GELİŞMESİNDE KOOPERATİFÇİLİĞİN ÖNEMİ
 Kooperatifçilik, üyelerinin çıkarlarını korumak, onların sorunlarını çözmek ve onlara ekonomik ve toplumsal yarar sağlamak amacını gözeten bir harekettir. Kurulan çeşitli kooperatifler, üyelerine ekonomik ve toplumsal yararlar getirmek için, özel olarak amaçlar saptar; bu amaçlar doğrultusunda üyelerinin daha ileri düzeye ulaşmasına katkılarda bulunur. Genel olarak ele alındığında, kooperatiflerin yalnızca üyelerine yarar sağlamadığı, bunun yanı sıra toplumun tüm kesimlerini değişik ölçülerde olumlu yönde etkilediği görülmektedir. Ulusal gelirin daha dengeli dağıtımı, kırsal ve kentsel alanlardaki gelir dengesizliğinin giderilmesi, kooperatifin uğraşı alanına gereksiz yere giren, kendilerine emeksiz paylar ayıranların aradan çıkarılması gibi konuların başarılması kooperatiflerin asli işleri arasında bulunmaktadır. Günümüzde gelişmiş ülkelerde tarımda, üretimden pazarlamaya kadar olan tüm süreci kooperatiflerin kontrol ettiği bilinmektedir. Aynı şekilde gelişme yolunda olan birçok ülke sosyo–ekonomik kalkınma için kooperatifleri bir araç olarak kullanmaktadır. Kooperatifler tüm dünyada ekonomik ve sosyal kalkınmanın sağlanmasının yanında, ekonomik krizlerle başa çıkılması, küresel ısınma ve iklim değişiklikleriyle mücadele edilmesi, gıda güvencesinin sağlanması ve kayıt dışı ekonominin önlenmesi gibi birçok konu için çözüm fırsatları sunmaktadır. Bunun yanı sıra istihdam yaratılması, yoksulluğun azaltılması, sosyal adaletin yaygınlaştırılması, demokrasinin yerleştirilmesi, kadınların güçlendirilmesi ve ekonomik faaliyetlere katılımın sağlanmasında da çok önemli görevler üstlenmektedir. Dolayısıyla diğer sektörlerde olduğu gibi tarım sektöründe de yaşanan birçok problemlerin ortam çözümü etkili bir örgüt yapısına dayanmaktadır. Pancar ekicileri; 1951 yılında Türkiye Şeker Sanayii’nin genişletilmesi konusunda alınan kararların uygulamasıyla kooperatifler halinde teşkilatlanmaya başlamıştır. Ülkemizin artan şeker ihtiyacını karşılamak üzere yeni fabrikaların kurulması için gerekli sermayenin oluşumu yanında, şeker sanayiinin hammaddesinin temini amacıyla, çiftçi potansiyelinden yararlanılması fikri pancar kooperatiflerinin kurulması çalışmalarının esas hareket noktası olmuştur. Ekicilerinin ilk kez teşkilatlanması ve kooperatif halinde şirket sermayesine sahip olması da bir dönüm noktası olmuştur. O tarihten bu yana kurulan şeker fabrikalarına paralel olarak sayıları bugün 31'e ve yaklaşık 1,5 milyon ortağa ulaşan Pancar Ekicileri Kooperatifleri, birlik olmanın verdiği güçle de ülke tarımının gelişmesine önemli katkılar yapmış geleceğimizde de yapmaya devam edecektir. Aynı zamanda pancar kooperatifleri il tarımın güçlü olması yönünde önemli girişimler ve destekler sağlamaktadır. Türkiye’de tarımda yeni bir fotoğraf dizaynı, rekabetçi yapının geliştirilmesi tarım kesiminin kalkınmadan ve artan refah daha fazla pay alabilmesi için, tarım sektörünün değişken ve dinamik ekonomik sisteme adaptasyonu son derece önemlidir. Bu adaptasyon ve dönüşüm sürecinde şüphesiz devletimize de büyük görevler düşmekte iken bu dönüşümün tam anlamıyla gerçekleşebilmesi ve başarıya ulaşabilmesi için en etkin bir diğer destek kooperatifçiliktir. Pancar Ekicileri Kooperatifleri sayesinde artık Türk çiftçisi modern ve verimli tarımın yanında sanayici olmuş bu başarı aracılığıyla da yeni üretim seferberliğinin temelini oluşturmuştur. Bu bağlamda Burdur İlinin tarım sektöründe kalkınmasını sağlayan, üretim aşamasında çiftçinin ve üreticinin her daim yanında olan Burdur Pancar Kooperatifinin Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz Gürcan ile Pancar Kooperatiflerin işlevi ve önemi hakkında yaptığımız söyleşiyi yayınlıyoruz. DERGİ AYRINTI Dergi Ayrıntı: Burdur Pancar Kooperatifin Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Yılmaz Gürcan sizi kısaca tanıyabilir miyiz? Yılmaz Gürcan: 1961 Burdur - Yeşilova - Büyükyaka köyünde doğdum. Eğitim hayatımı Yeşilova’da tamamladım, uzun yıllar yurtdışında çalıştım. Yurtdışı dönüşümde Yeşilova ilçesinde çiftçilik ve iş hayatı ile 1989 yılında siyasete atıldım. Bu süreçte 1989 – 2014 yılları arasında da Yeşilova Koyunlar Çeşme Mahalle Muhtarlığı 2001- 2014 yılları arasında Yeşilova Ziraat Odası Başkanlığı görevlerini ifa ettim. 2014 Yerel seçimlerinde Yeşilova Belediye Başkanı adayı oldum. S.S. Burdur Isparta Pancar Ekicilerinde halen Yönetim Kurulu Başkanlığı ile Pankobirlik Denetim Kurulu Üyeliği görevlerine devam ediyorum. S.S. Burdur Isparta Pancar Ekicileri Kooperatifi ile yolum 2005 yılında kesişti. Civar il ve ilçelerdeki beraber hem iş hem de siyaset vesilesiyle birçok çiftçimizin ve bölgemizin ileri gelenlerinin yoğun teveccühleri ve ısrarları sonucunda 2005 yılında kooperatife aday oldum. 15 Ağustos 2005 tarihinde yapılan Genel Kurulda ekibimle birlikte Kooperatifin Yönetim Kurulu’na seçildik. 2008, 2012, 2016 ve en son 25.06.2021 tarihinde ortaklarımızın güvenini kazanarak azimli ve tecrübeli ekibimle tekrar seçildik. Bize duyulan bu güven ve destekle şunu özellikle belirtmek istiyorum. “Bugün olduğu gibi gelecekte de görevimizi en iyi şekilde icra etmeye devam edecek, ülkemizin ve Burdur ilimizin tarım sektöründe gelişip daha da büyüyebilmesi için var gücümüzle çalışacağız, şimdi sizlere kısaca yol arkadaşlarımı tanıtmak istiyorum. Burdur Bölgesinden Sn. Mustafa Onay: Mustafa Bey, çiftçilik uğraşının yanında aynı zamanda Şeker Sendika Başkanı olarak Burdur Şeker Fabrikasında görev yapmaktadır. Halen Yönetim Kurulu Başkan Vekili olarak görevini sürdürmektedir. Ekibimizin en genç üyesi, Senirkent Bölgesinden Ramazan Uysal: Ramazan Bey Senirkent bölgesi Gencali Köyünde çiftçilik ve ticaretle uğraşmaktadır. Halen Yönetim Kurulu Üyesi olarak görevini sürdüren değerli kardeşimiz, ortaklarımıza götürülen hizmetlerin kalitesini artırmak, sorunların birebir çözülmesini sağlamak amacıyla özellikle Ticari ve zirai tecrübesiyle Kooperatifimize hizmetlerini devam ettirmektedir. Gölhisar Bölgesinden Sn. Nasuh Eroğuz: Nasuh Bey, 17 yıllık yol arkadaşım. Kendisi Kooperatifimizde 4 dönem Yönetim Kurulu Başkanlığı yanında Pankobirlik Yönetim Kurulu Üyeliği görevini de ifa etti. Kooperatifimizde 17 yıldır Yönetim Kurulunun çeşitli kademelerinde görev aldı. Halen Yönetim Kurulu Üyesi olarak görevini sürdürüyor. Kemer Akören Bölgesinden İlhami Değerli: İlhami Beyle, 2012 yılında yollarımız kesişti, Akören köyünde hayvancılık ve çiftçilikle uğraşan arkadaşımız geçmiş dönemde Akören Köyü Muhtarlık görevini ifa etmiş ve halen hem bizimle beraber Yönetim Kurulu Üyesi olarak hem de Burdur Ziraat Odasında Yönetim Kurulu Üyesi olarak görevini sürdürmektedir. Ayrıntı: Sayın Gürcan S.S. Burdur Isparta Pancar Ekicileri Kooperatifi olarak misyonunuzdan ve hedeflerinizden kısaca bahseder misiniz? Gürcan: S.S.Burdur Isparta Pancar Ekicileri Kooperatifi, Üye ortaklarının ve faaliyet sahasındaki çiftçilerinin tarımsal ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik, ürün ve hizmetleri zamanında, güvenilir, kaliteli ve uygun şartlarda sağlamayı ve pazarlamayı, başta ortakları olmak üzere çiftçilere ucuz ve kaliteli girdi sağlamayı, pazarlama, ürün değerlendirme ürün çeşitlendirme konusunda lider olmayı, hesap verebilirlik ve şeffaflıkta açık olmayı, tüketiciye sağlıklı ve güvenilir ürünler sunmayı, toprak ve su kaynaklarını sürdürülebilir kullanmayı, kırsalın yaşam koşullarını iyileştirmeyi, çalışanların verimliliğini ve aidiyetini artırmayı, çiftçilerin yüksek kazançlar elde etmesi amacı ile öz kaynaklarını üretime teşvik etmeyi ve bizzat üretmeyi, tüm katmanlarıyla birlikte değişen ve gelişen dünya tarımına uyum sağlayarak ülke tarımını geliştirmeyi ve sürdürülebilir sektör yapmayı, özelde pancar üreticisine genelde ülke çiftçisine sunduğu hizmetleri katlayarak arttırmayı amaçlamaktadır. 1953’ten bugüne, kurumsal anlamda kazandığı tecrübe ile ortaklarımızı ve ülke çiftçisini teşvik ederek tarımsal üretimi artırmak, üyeleriyle işbirliği yaparak Bölgemizde öncü kuruluş olmak, Faaliyetlerimizde tarafsızlık ilkemizi ön planda tutarak, kaliteli ürün ve hizmet anlayışından taviz vermeden, üreticilerimiz, çalışanlarımız ve tedarikçilerimiz ile birlikte, kooperatifçilik ilkesini bağlı kalarak hizmet etmek, Tarımda, kalitede, rekabette ve ticarette sektöre yön veren bir kuruluş olmaktır. Hedeflerimiz: 1. Misyon ve Vizyonumuza bağlı kalmak kaydıyla, çiftçilerimizin eğitimlerini üstlenmek ve bölge tarımının geliştirilmesine yön vermek, 2. Kooperatifin kaynaklarını en verimli şekilde kullanarak, bölge ve ülke ekonomisine katkı sağlamak, 3. Sözleşmeli Üretimin artırılmasını sağlayarak, çiftçilerimize yüksek kazanç elde etmesine imkân vermek, 4. Kooperatifçilik anlayışı ile çiftçilerimizin birlik ve beraberlik içerisinde hareket etmesini sağlamak, 5. Çevre sağlığı ve toprakların sürdürülebilir kullanımı için girdi kullanımında AB standartlarını yakalamak, 6. Su kaynaklarının etkin ve tasarruflu kullanımı için modern basınçlı sulama sistemlerini yaygınlaştırmak, 7. Çiftçilerimizin tarımsal anlamda yaşayabilecekleri sorunları tespit etmek ve çözüm önerileri sunmak, 8. Sosyal Projelerde yer alarak, bölgemizde örnek kuruluş olmaktır. Değerlerimiz: 1. Örnek bir Kooperatif olmak, 2. Kooperatifçilik ruhunu koruyup geliştirmek, 3. Dürüst ticari anlayışla çalışmak, 4. Şeffaf olmak, 5. Çevreye duyarlı olmak, 6. Değişime ve gelişime açık bir yapıda olmak, 7. AR-GE çalışmalarına önem vermek, 8. Topluma karşı sorumlu olmak, 9. Türkiye Cumhuriyeti Kanun ve Nizamlarına bağlı kalmaktır. Ayrıntı: Sayın Gürcan Kooperatifinizin kuruluşundan ve tarihçesinden kısaca bahseder misiniz? Gürcan: 04 Mart 1953 yılında başta Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. olmak üzere 63 kurucu ortağın katılımıyla kooperatifin ilk ana sözleşmesi noter huzurunda imzalanmış ve 12 Mayıs 1953 Tarihinde kurulmuş akabinde, kuruluş Genel Kurul Toplantısı 3 Haziran 1953 Çarşamba günü Burdur Belediye binası toplantı salonunda, kurucu ortakların huzurunda yapılmıştır. 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’na tabi olarak 1953 yılında kurulan Kooperatifimiz, Burdur ve Isparta illerinin tamamı, Antalya- Denizli ve Muğla illerine bağlı bazı ilçe ve köylerden oluşan faaliyet alanı içerisindeki toplan 464 yerleşim biriminde tarımsal faaliyet gösteren yaklaşık 70.000 adet ortağına 14 satış mağazası ile hizmet veren bir kuruluş olarak bugüne kadar faaliyetlerine aralıksız devam etmektedir. 4 Mart 1953’te başta Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. olmak üzere 63 kurucu ortağın katılımıyla kooperatifimizin ilk ana sözleşmesi Noter huzurunda imzalanmış ve 12 Mayıs 1953 tarihinde de kurulmuştur. Kooperatifimizin kuruluş genel kurulu toplantısı ise 3 Haziran 1953 Çarşamba günü Burdur Belediyesi Toplantı Salonunda kurucu ortakların huzurunda yapılmıştır. Yani 1953’de kurulan kooperatifimizin çalışma alanı Burdur - Isparta - Antalya - Afyonkarahisar, Denizli ve Muğla illeridir. Ayrıntı: Sayın Gürcan Kooperatifinizin durumundan ve yapılan hizmetlerden bahseder misiniz? Gürcan: 15 Ağustos 2005 yılında göreve geldiğimizde, ilk iş olarak Tüm ekibimle birlikte Fizibilite çalışması yaptık, Kooperatifimizin faaliyetlerinin geliştirilmesi ve geliştirilmesi için görüş birliğine vardık. İlk önce tasarruf tedbirleri almaya başladık. Akabinde ortaklarımıza daha kaliteli ve daha uygun şartlarda hizmet sunmak üzere çalışmalar başlattık. Bu doğrultuda satış yelpazemizi genişlettik. Bölgemiz, ülkemizin ilk dördüne girdiği hayvancılık sektöründe olmasından dolayı, Pankobirlik Genel Müdürlüğünün desteği ve Konya Şeker Fabrikası A.Ş.’nin katkılarıyla Fenni Yem pazarına girdik. Kısa sürede bu pazardan payımızı aldık ve halen bu pazar payımızı genişleterek devam ediyoruz. Ayrıca 2008 yılından bu tarafa ortaklarımıza sözleşmeli tohum ektirerek kendi markamız ile sertifikalı tohum üretip uygun şartlarda ortaklarımıza sunuyoruz. Yapılan Hizmetlerimiz: 1. 2005 yılında Kooperatifimizin cirosu 8.700.000 iken; bu döneme kadar satışlarımız her yıl katlayarak artırdık ve 120.000.000’ya kadar çıkarttık. 2. Burdur’da bulunan kendi hizmet binalarımızın yanına, Bucak, Elmalı, Gölhisar, Karamanlı ve Kemer’de kendi hizmet binalarına kavuşturduk. Aynı zamanda 1953 yılında yapılan ve Depreme dayanıklı olmadığı yetkililerce tespit edilen eski hizmet binamız yıkarak, kooperatifimizin asıl ihtiyacı olan kapalı depo yaptırdık. 3. Satış Yelpazesinin geliştirilmesi amacıyla, 2008 yılından beri yaptığımız faaliyetimizin genişletilmesi için, 2014 yılında Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Kırsal Kalkınma Yatırımlarını Destekleme Programı (KKYDP) Ekonomik Yatırımları Kapsamında başvuru yapılarak yaklaşık 600.000’lık %50 devlet destekli olmak üzere, Saatte 10 ton kapasiteli, tohumun, elenmesi, küçük tanelerinin ayrılması, ilaçlanması ve çuvallanması işlemlerinin yapıldığı Selektör Tesisi yaptırdık. Bu kapsamda ortaklarımıza sözleşmeli ekim yaptırılarak hem ortaklarımızın üretirken kazanmasını hem de ürettikleri tohumlukların selektör işleminden geçirilerek kaliteli ve uygun fiyatta sertifikalı tohumluk alımlarında kazanması sağladık. 4. Ortaklarımıza hizmetin daha süratli götürülmesi amacıyla, yeni araçlar alarak araç filomuzu genişlettik. Ben ve arkadaşlarım 17 yıldır olduğu gibi hizmet aşkı ile Misyonumuz, Vizyonumuz, Hedeflerimiz ve Değerlerimize sadık kalarak yolumuza devam ediyoruz. Tabi önümüzdeki yıllarda da yeni projelerimiz için çalışıyoruz. Ayrıntı: Pancarın ve yerli tohumun önemi hakkında bilgi verebilir misiniz? Gürcan: Geçen haftalarda Burdur’umuzun gözbebeği Şeker Fabrikamızın kampanya açılışına katıldık. Üretimin devam etmesi gerçekten memnuniyet verici. Malum, Pandemi döneminde gıdanın ve üretimin önemini bir kez daha anladık, bu sebeple fabrikamızda üretilecek şeker hem bölge ekonomisine hem deülkemize vatandaşlarımıza büyük fayda sağlayacak. Pancar ekimi her yıl katlanarak devam ediyor, Sayın Cumhurbaşkanımız 1.450 TL iyi bir fiyat açıklayarak üretime desteğini bir kez daha deklare etti. Bu sene 3822 çiftçimiz tarafından 653.000 kotaya karşılık 99.405 dekar pancar ekimi yapıldı. 102 gün Sürecek kampanya döneminde 580 bin ton pancar işlenirken, 73 bin ton şeker, 22 bin ton melas ve 158 ton yaş pancar posası elde edilecek. Pancar Ekim’i ile ilgili bir diğer müjdeli haber ise artık yerli ve milli tohumumuzu üretiyor olmamızdır. Ülkemizde yaklaşık 450 bin ünite pancar tohumu kullanılıyor. Her ünite için yurtdışı menşeili firmalara tohum bedeli haricinde ünite başı yaklaşık 10 Euro kullanım bedeli ödeniyor. Ayrıca ithal tohumun içeriğinde ne olduğunu da bilmiyoruz. Üstelik yurtdışı üretim maliyetlerinin Ülkemize nazaran daha yüksek olması sebebiyle de tohum bedelini daha maliyetli. Cumhurbaşkanımızın bu konudaki hassasiyetleri ile başlatılan ve Türk Şeker tarafından yapılan AR-GE çalışmaları sonucunda da TÜRKŞEKER-2023 ve TÜRKŞEKER-2053 isimli yerli ve milli pancar tohumlarımızın önümüzdeki ekim dönemlerinde kullanılacak olması memnuniyet verici. Artık ne ürettiğimizi bildiğimiz daha sağlıklı, daha az maliyet ile şeker üreteceğimiz noktaya geleceğiz. Onur ve gurur kaynağı olan bu tarihi tohumlarımızın üretimi için başta Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere, emeği geçen herkese teşekkür ediyorum. Ayrıca bizde PANKOBİRLİK Genel Müdürlüğü nezdinde yerli ve milli tohum AR-GE çalışmalarını yapıyoruz, İlk etapta Ayçiçek tohumu üzerinde başladık, çalışmaların sonuna geldik, tescil işlemlerinin tamamlanmasına müteakip iki çeşit yerli Ayçiçek tohumunu piyasaya süreceğiz. Bu çalışmaların yanında da Pancar Tohumunun AR-GE çalışması yapılıyor. İnşallah gelecek yıllarda da yerli ve milli PANCAR tohumunda bizde yerimizi alacağız. Yerli Tohumun önemini vurgulamak için Ayçiçek Tohumu ile ilgili kısa bir bilgi daha vermek istiyorum. Ülkemizde her yıl yaklaşık 350 - 400 bin torba hibrit ayçiçeği tohumu kullanılıyor. Global ölçekli firmalar Pazar hâkimi durumundalar. Özellikle Amerikalı, Fransız hatta Çinli firmalar ülkemiz imkanlarından yüksek derecede istifade etmektedirler. Öyle ki pazar payları %95 civarında. Bu firmalar ülkemiz ikliminden ve toprağından faydalanarak yüksek kazançlar elde ediyorlar. Türkiye’yi üretim üssü olarak kullanıp yüksek kazançlarını ise yurtdışına çıkarıyorlar. Son yıllarda Ülkemizde hibrit ayçiçeği çeşit geliştirme çalışmaları hızlanmıştır. PANKOBİRLİK camiası ile koordineli olarak Genel Müdürlüğümüz nezdinde hibrit ayçiçeğinde yerli ve milli tohum AR-GE çalışmalarının yapılarak, PB 1118N ve PB 108 S isimli iki adet hibrit ayçiçeği çeşidi için üretim izni alındı. Önümüzdeki yıllarda da çiftçi ve sanayici istekleri doğrultusunda yeni çeşitlerin tescili için Tarım Bakanlığına başvurular yapılmaya devam edilecek ve böylelikle bu alandaki eksikliğimiz hatta bağımlılığımız son bulacaktır. Bu söyleşi için temsil ettiğim 70 bin ortağımız ve kurum adına sizlere teşekkür ediyorum. Ülkemizin medarı iftarı, çok değerli çiftçilerimize saygılar sunuyor, bol ve bereketli hasat diliyorum.